Αυτοάμυνα και νόμος
Στην Ελλάδα, η αυτοάμυνα (γνωστή νομικά ως νόμιμη άμυνα) ορίζεται αυστηρά από το άρθρο 22 του Ποινικού Κώδικα και δεν αποτελεί αυτό που συχνά πιστεύει ο κόσμος, αλλά αυτό που ορίζει ο νόμος.
Τι είναι η Νόμιμη Άμυνα (Άρθρο 22 Π.Κ.)
Σύμφωνα με το Άρθρο 22 του Ποινικού Κώδικα:
- Δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε κατάσταση άμυνας.
- Άμυνα είναι η αναγκαία προσβολή του επιτιθέμενου στην οποία προβαίνει κάποιος, για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή άλλον από άδικη και παρούσα επίθεση που στρέφεται εναντίον τους.
Βασικές προϋποθέσεις
Για να θεωρηθεί μια πράξη νόμιμη αυτοάμυνα, πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις:
- Άδικη επίθεση: Η επίθεση που δέχεστε ή δέχεται κάποιος τρίτος πρέπει να είναι παράνομη.
- Παρούσα επίθεση: Η απειλή ή η επίθεση πρέπει να συμβαίνει εκείνη τη στιγμή ή να είναι άμεση και επικείμενη. Δεν μπορεί να είναι εκ των υστέρων αντίποινα.
- Αναγκαία προσβολή (Αναλογικότητα): Η άμυνα πρέπει να είναι το αναγκαίο μέτρο για να αποκρουστεί η επίθεση. Το μέτρο αυτό κρίνεται από το βαθμό επικινδυνότητας της επίθεσης και τις συνθήκες. Δηλαδή, η βία που ασκείται πρέπει να είναι ανάλογη της απειλής.
Υπέρβασης της Νόμιμης Άμυνας
Είναι κρίσιμο να τηρούνται τα όρια. Αν κάποιος υπερβεί τα όρια της νόμιμης άμυνας, η πράξη του μπορεί να μην θεωρηθεί νόμιμη και να έχει ποινικές συνέπειες. Το δικαστήριο μπορεί να λάβει υπόψη τον φόβο ή την ταραχή του αμυνόμενου (ψυχική διέγερση) κατά τη στιγμή του συμβάντος και να επιβάλει μειωμένη ποινή, αλλά η πράξη παραμένει αξιόποινη.
Νομικά όπλα και μέσα
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία (Ν. 2168/1993), η κατοχή και χρήση συγκεκριμένων μέσων αυτοάμυνας διέπεται από κανόνες. Απαγορεύεται η κατοχή όπλων που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρό τραυματισμό χωρίς άδεια. Η χρήση οποιουδήποτε μέσου, ακόμη και νόμιμου (π.χ. σπρέι πιπεριού αν επιτρέπεται η κατοχή του), πρέπει να γίνεται με αναλογικότητα σε πραγματική κατάσταση άμεσου κινδύνου.
Συνοψίζοντας, ο νόμος αναγνωρίζει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αλλά θέτει σαφή και αυστηρά όρια. Η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα της αντίδρασης είναι οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν εάν μια πράξη αυτοάμυνας είναι νόμιμη.
