Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας: Αποτίμηση της Αντιπυρικής Περιόδου 2024

Εκδήλωση με θέμα την αποτίμηση της φετινής αντιπυρικής περιόδου πραγματοποιήθηκε χθες στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, βραβεύθηκαν 13  φυσικά και νομικά πρόσωπα, 2 Περιφέρειες και 13 Δήμοι που προέβησαν σε δωρεά- μέσω χρηματοδότησης-  υπηρεσιών μίσθωσης επιχειρησιακών κέντρων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones).

Ακολουθεί η ομιλία του Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλη Κικίλια.

«Επιτρέψτε μου μια ξεχωριστή προσφώνηση προς τους ένστολους άντρες και τις γυναίκες της Πολιτικής Προστασίας, παρόντες και απόντες από αυτή τη αίθουσα, αλλά πάντα παρόντες στη μάχη.

Είναι η δική σας αφοσίωση στο καθήκον, η δική σας  υπεράνθρωπη πολλές φορές προσπάθεια, το δικό σας φιλότιμο,  που μαζί με τους εθελοντές, κάθε χρονιά προστατεύει ανθρώπους, περιουσίες και φυσικό περιβάλλον

Και σας ευχαριστούμε όλοι ειλικρινά.

Ένα ακόμη μεγάλο ευχαριστώ εκ μέρους όλων μας,  για τους ένστολους των Ενόπλων Δυνάμεων επίγειων και εναέριων, της Αστυνομίας και του Λιμενικού, για τους αυτοδιοικητικούς και τους ειδικούς επιστήμονες, με άλλα λόγια αυτή τη μεγάλη διαλειτουργική ομάδα, που φέτος, και στην πρόληψη και κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, λειτούργησε εξαιρετικά.

Κυρίες και Κύριοι,

Η φετινή αντιπυρική περίοδος, στοιχεία της οποίας θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια, εκτυλίχθηκε με τα εξής δεδομένα:

Πρώτον,  το 2024  ήταν ένα από τα πιο ξηρά έτη. Από την άνοιξη και μετά, το έλλειμα της ετήσιας συνολικής βροχόπτωσης ξεπερνά το 40-50% σε σχέση με τη μέση τιμή των τελευταίων 34 ετών.  Τι σημαίνει αυτό για την επικινδυνότητα εκδήλωσης πυρκαγιών σε δασικές περιοχές, δεν χρειάζεται καν εξήγηση νομίζω…

Δεύτερον, το 2024 ήταν το πλέον θερμό έτος. Καταγράφηκαν μέγιστες θερμοκρασίες -ρεκόρ σε μήνες όπως ο Απρίλιος, ο Ιούνιος, αλλά και ο Ιούλιος με πολυήμερο καύσωνα-ρεκόρ διάρκειας 16 ημερών. Να σημειωθεί ότι ο αμέσως προηγούμενος πολυήμερος καύσωνας διάρκειας 15 ημερών, σημειώθηκε το 2023.  Έχουμε δηλαδή δύο διαδοχικές χρονιές – γεγονός πρωτοφανές.

Τρίτον, το 2024 είχαμε πολύ μεγάλο αριθμό εκδήλωσης πυρκαγιών εκτός αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή πριν την 1η Μαΐου και μετά την 31η Οκτωβρίου. Ένα φαινόμενο που εμφανίζεται  με μεγάλη συχνότητα τα τελευταία χρόνια.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν, λοιπόν, τα δεδομένα των προηγουμένων ετών, και με τη βεβαιότητα ότι η κλιματική κρίση είναι και θα είναι εδώ, η Πολιτική Προστασία προχώρησε στον ανασχεδιασμό του επιχειρησιακού της βραχίονα ως προς την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και το νέο δόγμα της Πυροσβεστικής, με άξονες την πρόληψη, την διαλειτουργικότητα, την ενίσχυση των ΕΜΟΔΕ,  την επιτήρηση,  την ετοιμότητα και την άμεση κινητοποίηση εναέριων και επίγειων δυνάμεων.

Σε αυτά προσθέστε την ευρύτερη κυβερνητική πολιτική, όπου μαζί με τα συναρμόδια Υπουργεία Δικαιοσύνης, Ενέργειας και Περιβάλλοντος, αυστηροποιήσαμε τις ποινές για τους εμπρηστές, νομοθετήσαμε τον καθαρισμό οικοπέδων  – και οι πολίτες ανταποκρίθηκαν εντυπωσιακά –  προχωρήσαμε δηλαδή αποφασιστικά και συνεχίζουμε σε σειρά ενεργειών πρόληψης.

Τώρα, η εφαρμογή του νέου δόγματος της Πυροσβεστικής, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη πλέον χρήση νέων τεχνολογικών εργαλείων, όπως τα drones και το αναβαθμισμένο ΕΣΚΕΔΙΚ, λειτούργησε συνολικά σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό.

Αντιμετωπίστηκαν όλες οι πυρκαγιές; Όχι, και όπως όλοι εδώ γνωρίζετε, αυτό είναι κυριολεκτικά αδύνατο. Ειδικά υπό ακραίες συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και σφοδρών ανέμων, δασικές και περιαστικές δασικές πυρκαγιές, ήταν είναι και θα είναι ο μεγαλύτερος εφιάλτης των πυροσβεστικών δυνάμεων.

Θα τολμούσα, όμως, να πω ότι με βάση τον πολύ μεγάλο αριθμό εξαιρετικά επικίνδυνων ενάρξεων δασικών πυρκαγιών που αντιμετωπίστηκαν γρήγορα και αποτελεσματικά αυτή την αντιπυρική περίοδο,  το νέο δόγμα λειτούργησε κυριολεκτικά σωτήρια. Υπό την έννοια ότι αν ξέφευγε ακόμη και το 5% από αυτές, σήμερα θα κάναμε άλλου είδους απολογισμό.  Κι αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε και να το πιστώσουμε σε όλους και όλες που έδωσαν και την ψυχή τους  σε αυτές τις μάχες.

Να περάσουμε, λοιπόν, στα στοιχεία και να ξεκινήσουμε με όλη τη χρονιά.

Από την 1η Ιανουαρίου έως και τις 31 Οκτωβρίου είχαμε αύξηση κατά 7,42% του αριθμού των πυρκαγιών σε σχέση με τον Μέσο Όρο 20ετίας:  8.844 πυρκαγιές είναι ο ΜΟ, και 9.500 το 2024.

Παρόλο, όμως ,που είχαμε περισσότερες ενάρξεις,  είχαμε μείωση των στρεμμάτων που κάηκαν στο σύνολο κατά 13,67%.

Δηλαδή 515.000 στρέμματα ο Μ.Ο της 20ετίας, 444.500 στρέμματα το 2024.

Να δούμε τώρα τα βασικά στοιχεία της φετινής αντιπυρικής περιόδου, από 1ης Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου και τα αντίστοιχα συγκριτικά.

Όπως βλέπετε εδώ, παρατηρείται μείωση κατά 8% περίπου του αριθμού των πυρκαγιών  σε σχέση με τα δεδομένα της 20ετίας: 6.492 είναι ο Μέσος Όρος κατά την αντιπυρική περίοδο και 5.975 πυρκαγιές αντίστοιχα το 2024.

Εδώ θέλω να τονίσω, γιατί πολύ πιθανό να το αντιμετωπίζουμε πολύ πιο συχνά στο μέλλον, ένα ανησυχητικό γεγονός: Τον μεγάλο αριθμό πυρκαγιών εκτός αντιπυρικής περιόδου: Από τις 9.500 συνολικά πυρκαγιές του 2024 οι 3.525 εκδηλώθηκαν πριν ή μετά την αντιπυρική περίοδο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Και σε αυτή τη διαφάνεια βλέπετε το σημαντικότερο επίτευγμα της φετινής αντιπυρικής περιόδου, μετά την προστασία της ανθρώπινης ζωής: Μείωση κατά 76,45% των καμένων δασών. Έχουμε, λοιπόν, φέτος, χάρις στις δικές σας ενέργειες, και όχι γιατί ήταν μια καλή, ήπια χρονιά, 27.756 στρέμματα καμένων δασών έναντι 117.858 στρεμμάτων που είναι ο ΜΟ της εικοσαετίας.

Θέλω να  τονίσω τη σημασία αυτών των στοιχείων που βλέπετε: Διότι  στο τρίπτυχο εκτίμησης κινδύνου στις πυρκαγιές «ανθρώπινη ζωή- περιουσίες- περιβάλλον» τα δάση είναι ο βαρύς συντελεστής για το περιβάλλον.

Αλλά και αθροιστικά, δηλαδή Δάση και Δασικές εκτάσεις – όπου δασικές εκτάσεις εννοούμε τη χαμηλή βλάστηση,  θάμνους, πουρνάρια, σχίνα, κουμαριές κλπ., που έχουν άμεση φυσική αναγέννηση όπως ξέρετε- έχουμε 25% μείωση σε σχέση με τον ΜΟ της 20ετίας.

Συνολικά στην αντιπυρική  περίοδο από 1η Μαΐου – 31 Οκτωβρίου εμφανίζεται μείωση κατά 15,97%  όλων των ειδών των καμένων εκτάσεων: 500.000 στρέμματα είναι ο ΜΟ 20ετίας, 421.000 στρέμματα το 2024  και αντίστοιχα 80 και 71 στρέμματα ανά πυρκαγιά.  Ωστόσο όπως θα δείτε αμέσως μετά…

Από τα 421.476 στρέμματα καμένων εκτάσεων, το 45% δηλαδή, 191.000  στρέμματα είναι χορτολιβαδικές, υπολείμματα, καλαμιές κλπ.  Έτσι εξηγούνται, λοιπόν, και οι πολύ μεγάλες μειώσεις καμένων δασών και δασικών εκτάσεων που είδαμε προηγούμενα σε σχέση με το συνολικό αριθμό στρεμμάτων.

Συγκεκριμένα: Δεν έβρεξε και δεν χιόνισε από την αρχή της χρονιάς, ενώ είχε προηγηθεί ένας άνυδρος χειμώνας το 2023.

Καταγράφηκε αύξηση των μέσων θερμοκρασιών όλων των μηνών από 2 έως 4 βαθμούς Κελσίου.

Παρατηρήθηκε πρώιμη εμφάνιση των μελτεμιών που διατηρούσαν υψηλές εντάσεις και κατά τη διάρκεια της νύχτας, δεν άφηναν δηλαδή «παράθυρο» ύφεσης της πυρκαγιάς τα βράδια.

Είχαμε έντονη ξηρασία ακόμη και σε μεγάλα υψόμετρα, 1.800 και 2.000 μέτρα, όπως: Παπίκιο όρος, Όρβυλος, Παγγαίο (2 φωτιές), Φαλακρό όρος, Πιέρια όρη (2 φωτιές, η μία τέλη Μαρτίου), Όλυμπος (3 φωτιές), Μενοίκιο, Χιονοχώρι κλπ.

Και, όπως βλέπετε στον πίνακα, οι δείκτες κινδύνου πυρκαγιάς κυμάνθηκαν στα υψηλότερα επίπεδα από ποτέ.

• Για πρώτη φορά εμφανίστηκε το μήνα Ιούνιο, δείκτης σε κατάσταση συναγερμού κόκκινο (5).
• Είχαμε 78 ημέρες με υψηλό δείκτη-κίτρινο (3). Αύξηση 35,7% σε σχέση με το Μ.Ο.15ετιας.
• 57 ημέρες με πολύ υψηλό δείκτη κινδύνου-πορτοκάλι (4). Αύξηση 93% σε σχέση με το Μ.Ο. της 15ετιας.
• 3 ημέρες με δείκτη κινδύνου πυρκαγιάς σε κατάσταση συναγερμού κόκκινο (5). Ήτοι, αύξηση 221% σε σχέση με το μέσο όρο της 20ετιας.

Αυτό που προκύπτει από όλα τα δεδομένα, τις εκτιμήσεις των επιστημόνων και των ειδικών, αλλά και τη βιωματική μας εμπειρία είναι ότι η κλιματική αλλαγή έχει γίνει ήδη κλιματική κρίση

Τα τελευταία 45 χρόνια στην Ευρώπη των 27, έχασαν τη ζωή τους λόγω φυσικών καταστροφών 241.587 άνθρωποι, ενώ το κόστος των ζημιών ανήλθε σε 738 δις 280 εκατομμύρια ευρώ.  Δείτε ότι από τα 5 χρόνια με το υψηλότερο κόστος, τα 3 διαδοχικά είναι το 2021, 2022 και  2023.

Και δείτε που πάμε…

Πάμε σε μια νέα δυστοπική πραγματικότητα, που οφείλουμε, ωστόσο, να διαχειριστούμε προστατεύοντας ανθρώπους, περιουσίες, υποδομές και περιβάλλον. Από τη δεκαετία του ‘80 έως σήμερα έχουμε αύξηση 53% στις μέσες ετήσιες οικονομικές απώλειες με γεωμετρική άνοδο.

Δεν θα επαναλάβω τα γνωστά. Θα πω μόνον ότι η εργώδης αυτή προσπάθεια με τη σύσταση του Υπουργείου, τον θεσμικό επανασχεδιασμό αρμοδιοτήτων,  το εμβληματικό πρόγραμμα  ΑΙΓΙΣ των 2,1 δις και τη συνεχή επένδυση  στο ανθρώπινο δυναμικό, είναι μια κορυφαία στρατηγική επιλογή  του Κυριάκου Μητσοτάκη που ήδη δικαιώνεται».

Για τη δωρεά -μέσω χρηματοδότησης- υπηρεσιών μίσθωσης επιχειρησιακών κέντρων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) βραβεύθηκαν τα παρακάτω φυσικά/νομικά πρόσωπα:

HELLENIQ ENERGY HOLDINGS A.E., ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ, ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, ΣΥΝ- ΕΝΩΣΙΣ (Εταιρεία Κοινωνικής Προσφοράς Ελληνικού Εφοπλισμού), ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΠΕΤΑΝ ΒΑΣΙΛΗ & ΚΑΡΜΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, ANDONIS AND MARIKA LEMOS ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ,  ROLEX HELLAS, ΑΔΜΗΕ Α.Ε., MOTOR OIL HELLAS AE, AVIS BUDGET, Δ. ΜΑΣΟΥΤΗΣ Α.Ε., ΖΥΘΟΠΟΙΪΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε. και Rodolfo Odoni.

καθώς και οι κάτωθι Περιφέρειες και Δήμοι:

Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ΠΕ Εύβοιας, Δήμος Πεντέλης, Δήμος Μαραθώνα,  Δήμος  Κηφισιάς, Δήμος Αιγάλεω, Δήμος Ασπροπύργου, Δήμος Βάρης- Βούλας- Βουλιαγμένης, Δήμος Γαλατσίου, Δήμο Διονύσου, Δήμο Ευρώτα, Δήμο Λουτρακίου,  Δήμος Ξάνθης,  Δήμος Πυλαίας και Δήμος Φυλής.

Για τις υπηρεσίες της βραβεύθηκε επίσης η εταιρεία VANGARD SECURITY.