Ν. Δένδιας: Νέα προσέγγιση στα εξοπλιστικά στον εναέριο και θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου

Συνέντευξη ΥΕΘΑ  στην εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής και τον δημοσιογράφο Βασίλη Νέδο

Ανακοινώσατε πρόσφατα μια 4η φρεγάτα FDI. Θα είναι το τελευταίο βήμα στην ενίσχυση του Στόλου; 

Η έναρξη διαπραγμάτευσης για τέταρτη FDI είναι ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της αμυντικής θωράκισης της χώρας. Δεν είναι το μοναδικό Είναι ευνόητο ότι – όπως απαιτείται σε κάθε αντίστοιχη περίσταση – θα ακολουθήσει η ενημέρωση της Βουλής και θα εισαχθεί το ζήτημα της ναυπήγησης της τέταρτης FDI προς έγκριση στο ΚΥΣΕΑ. Ο Στόλος εξαιτίας της οικονομικής κρίσης είχε παραμεληθεί σε μεγάλο βαθμό. Απαιτούνται ενέργειες για να μπορεί να ανταποκριθεί στις μελλοντικές προκλήσεις ασφαλείας, λαμβάνοντας βεβαίως υπόψη ότι οι δαπάνες δεν μπορούν να μετατραπούν σε ένα «μαύρο πηγάδι». Όλα αυτά γίνονται με απόλυτο σεβασμό στο υστέρημα του ελληνικού λαού και στην ανάγκη να τηρούνται τα περιθώρια του δημοσιονομικού χώρου. Χρειάζεται ο εκσυγχρονισμός όσων φρεγατών θα παραμείνουν στον Στόλο και χρειάζεται να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός των πυραυλακάτων και των υποβρυχίων. Πρέπει επίσης να ξεκινήσει η συζήτηση για τα νέα υποβρύχια που απαιτούνται, έστω και σε χρονικό ορίζοντα 12-14 ετών. Παράλληλα, πρέπει να εξετάσουμε τον βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό μας για τις νέες μονάδες επιφανείας. Δυστυχώς, ενώ η αμερικανική πλευρά είχε δώσει διαβεβαιώσεις για αξιόπιστες LCS, τελικά παρέχει LCS οι οποίες έχουν πολλά προβλήματα. Συζητάμε συνεπώς μόνον για δωρεάν παραχώρηση αξιόπιστων LCS, χωρίς ανάγκες και κόστος μετατροπής. Με αυτή την προϋπόθεση, αν μας παραχωρηθούν, θα αποτελέσουν μονάδες επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού. Θα ήθελα να προσθέσω, ωστόσο, ότι δεν αντιμετωπίζουμε τα εξοπλιστικά προγράμματα αποσπασματικά. Εξετάζουμε τον ρόλο που πρέπει να υπηρετήσει κάθε σύστημα. Η πρόκληση της αποτροπής στο Αιγαίο δεν αντιμετωπίζεται μόνο με πολεμικά πλοία ή μαχητικά αεροσκάφη. Πρέπει να αντιμετωπιστεί και με πυραυλικά συστήματα εγκατεστημένα στα πολλά νησιά της ελληνικής επικράτειας. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να επιτύχουμε την απόλυτη δυνατότητα αποτροπής τόσο στη θάλασσα όσο και στον αέρα. Απαιτείται μία αλλαγή φιλοσοφίας, που προκύπτει και από τα διδάγματα των συγκρούσεων που βλέπουμε.

Στα θέματα αεράμυνας και δημιουργίας του θόλου πάνω από την Ελλάδα πού βρισκόμαστε; 

Σε πολύ εξελιγμένη φάση. Ο σχεδιασμός ολοκληρώθηκε και θα υλοποιηθεί, αφού βεβαίως ενημερωθεί η Βουλή και αποφασίσει το ΚΥΣΕΑ. Υπάρχει μια συνολική νέα προσέγγιση για τα εξοπλιστικά, την οποία θα παρουσιάσουμε. Δύο είναι οι βασικές αρχές: Η διασφάλιση της αποτροπής στον εναέριο και θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου. Και η αντίληψη εντός και εκτός των Ενόπλων Δυνάμεων για την τήρηση του δημοσιονομικού χώρου. Θα πρέπει, πάντως και η Ε.Ε. να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να μπαίνει η Άμυνα στην ίδια «τσάντα» με όλα τα υπόλοιπα θέματα. Αυτό που έχει αποφασίσει η Ε.Ε., πρώτα να μπεις σε εποπτεία και μετά να εκπίπτουν οι δαπάνες της Άμυνας, είναι κωμικό. Οδηγεί μια χώρα σε οικονομική καταστροφή. Εάν μπεις σε εποπτεία εκτινάσσονται τα επιτόκια με τα οποία δανείζεσαι, καταστρέφεσαι και εν συνεχεία η Ε.Ε. σου δικαιολογεί τις δαπάνες. Όταν η ίδια η Ε.Ε. ζητά να δημιουργηθεί αμυντικός βραχίονας, δεν μπορεί να «ποινικοποιεί» τις έκτακτες δαπάνες που η ίδια λέει ότι χρειάζονται.

Και οι συζητήσεις που έχουμε κάνει με τις ΗΠΑ για πλεονάζον υλικό σε ποιο σημείο βρίσκονται; 

Καταρχάς, η αμερικανική πλευρά πρέπει να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της δια της επιστολής Μπλίνκεν προς τον Πρωθυπουργό. Ειδικότερα, δεν τις έχει εκπληρώσει ως προς τις LCS και δεν υπάρχει σαφής απάντηση για τα 4 C-130. Τα δε τεθωρακισμένα οχήματα Bradley που παρασχέθηκαν απαιτούσαν επισκευές τις τάξης των 8 εκατομμυρίων το ένα. Σε εκκρεμότητα παραμένει επίσης το ζήτημα των ιπτάμενων τάνκερ. Εμείς είμαστε αξιόπιστοι σύμμαχοι των ΗΠΑ. Και οι Ηνωμένες Πολιτείες το γνωρίζουν. Έχουν, εκτιμώ, μια αντίστοιχη επιλογή: Να συντελέσουν στην επίτευξη του στόχου μιας αναπτυγμένης τεχνολογικά Ελλάδας, που θα βρίσκεται ένα βήμα μπροστά έναντι οιασδήποτε απειλής. Και αυτό δεν είναι μόνο προς το συμφέρον της Ελλάδας. Είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ, ώστε να μπορούμε να ασκήσουμε τον ρόλο του αξιόπιστου, σταθερού και σοβαρού συμμάχου στην ευρύτερη περιοχή.

Θεωρείτε ότι κάποιες φορές «μας έχουν ρίξει» οι Αμερικανοί λόγω Τουρκίας; 

Όχι στη συγκυρία κατά την οποία είμαι Υπουργός της Κυβέρνησης. Υπάρχει όμως περιθώριο για επιπλέον κινήσεις, ειδικά σε τομείς στους οποίους έχουν σημειωθεί καθυστερήσεις. Δεν αντιμετωπίζω το θέμα σε αντίστιξη με την Τουρκία. Βέβαια, όταν οι ΗΠΑ χορηγούν όπλα σε μια χώρα του ΝΑΤΟ, είναι ορθό να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον άλλης χώρας της Συμμαχίας. Το ίδιο είναι ορθό να ισχύει για όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ, όπως π.χ. για τη Γερμανία.

Ανακοινώσατε πριν λίγες ημέρες μέτρα για την διευκόλυνση της πρόσβασης στις στρατιωτικές σχολές… 

Αντιμετωπίζουμε όντως μεγάλο πρόβλημα. Στη Σχολή Ευελπίδων εισήχθησαν φέτος λιγότεροι από τους μισούς σπουδαστές που χρειάζεται ο Ελληνικός Στρατός. Υφίσταται κίνδυνος να οδηγηθούν οι Ένοπλες Δυνάμεις σε αδυναμία στελέχωσης. Κατάσταση που με τη σειρά της θα δημιουργήσει πρόβλημα στην επιτέλεση του συνταγματικού καθήκοντός τους, της υπεράσπισης της ασφάλειας των Ελλήνων. Επικεντρωνόμαστε σε δύο παρεμβάσεις. Βραχυχρόνια βελτιώνουμε τις συνθήκες ζωής και την αμοιβή των σπουδαστών των Στρατιωτικών Σχολών. Βελτιώνουμε και τις Σχολές, οι οποίες θα μπορούν να έχουν υψηλότερο επίπεδο σπουδών, να κάνουν έρευνα και να δίνουν διδακτορικά. Σε μακροχρόνιο ορίζοντα, η πραγματική λύση είναι να καταστεί πιο ελκυστική η καριέρα στις Ένοπλες Δυνάμεις. Να έχουν διαφορετικό μισθολόγιο, ανάλογο με τις υπηρεσίες που παρέχουν στην Ελληνική Δημοκρατία, όπως και άλλες συνθήκες ζωής. Δεν είναι το ίδιο κάποιος που από τη στιγμή που προσλαμβάνεται μένει στον ίδιο τόπο, στο ίδιο γραφείο για όλη τη ζωή του, με έναν στρατιωτικό, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να μετακινείται με την οικογένεια του όπου και όταν η πατρίδα το επιλέξει. Σε αυτόν πρέπει να προσφέρουμε ένα σπίτι και έναν παιδικό σταθμό για το παιδί του. Παράλληλα πρέπει να υπάρξει ευρύτερη μέριμνα για τα μέλη της οικογένειάς του. Αυτά είναι απολύτως αυτονόητα σε άλλες χώρες. Στις προθέσεις που ανακοινώσαμε πρόσφατα περιλαμβάνεται ειδική φροντίδα για τα Άτομα με ειδικές Ανάγκες που είναι μέλη των οικογενειών των στελεχών, με τη δημιουργία Στέγης, ώστε να υπάρχει διά βίου στήριξη ΑμεΑ, των οποίων οι γονείς υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις. Επίσης θα υπάρξουν σχολεία για τα παιδιά με αυτισμό και δυνατότητες απασχόλησής τους στις Ένοπλες Δυνάμεις. Είναι γνωστή η αγωνία των γονέων για την τύχη των παιδιών τους όταν οι ίδιοι δεν θα μπορούν να τα φροντίζουν.

Προετοιμάζετε, παράλληλα, και αλλαγές στη στρατιωτική θητεία. 

Κύριε Νέδο, η θητεία για τον νέο Έλληνα έχει την εικόνα της αγγαρείας. Πρέπει η υπηρεσία στη πατρίδα να ωφελεί τη πατρίδα αλλά και τον πολίτη. Αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει τίποτε από τα δύο. Το επίπεδο της εκπαίδευσης είναι τόσο χαμηλό που δεν κερδίζει η πατρίδα, ενώ ο τρόπος που διεξάγεται η θητεία είναι τόσο κακός που δεν κερδίζει ο νέος άνθρωπος. Και τα δύο αυτά πρέπει να αλλάξουν. Έχουμε επιλέξει ξένα μοντέλα, όπως το φινλανδικό, που θα το προσαρμόσουμε. Θα υπάρξει διαφορετικός κύκλος εκπαίδευσης και διαφορετική παροχή δεξιοτήτων. Έχουμε έλθει σε επαφή με εργοδοτικές ενώσεις ώστε να δούμε και τις ανάγκες της αγοράς. Σε πάρα πολλούς τομείς στην Ελλάδα έχουμε έλλειψη ανθρώπων. Παράδειγμα; Οδηγοί ειδικών μηχανημάτων. Οι Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να παρέχουν τη γνώση και να την πιστοποιούν.

Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι κάθε λίγο Τούρκοι αξιωματούχοι σας επιτίθενται; 

Είμαι από τους πολιτικούς που πιστεύουν πως η Ελλάδα και η Τουρκία μπορούν να βρουν λύση στη διαφορά τους. Με ρεαλισμό αλλά και με συγκεκριμένη βάση, το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Έχω δώσει δείγματα γραφής, ως ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας ο οποίος διαπραγματεύτηκε και υπέγραψε τις δύο μοναδικές στην ιστορία του ελληνικού κράτους συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ, με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Είχαμε καταλήξει σε γενικές γραμμές και με την Αλβανία. Αν δεν είχε υπάρξει η υπόθεση Μπελέρη, ήμασταν στο «παρά ένα», είτε να πάμε στη Χάγη, είτε να κλείσουμε το θέμα διμερώς. Δεν μπορεί να μου καταλογίσει κανείς ευθύνη για τους παραλογισμούς του τουρκολυβικού μνημονίου και της «Γαλάζιας Πατρίδας» και την καταφανή παρανομία του casus belli. Πάντως, αν η Τουρκία επιδιώκει με τις κατά καιρούς προσωπικές επιθέσεις να μου επιβάλλει σιγή επί θεμάτων Διεθνούς Δικαίου, λυπάμαι, αλλά θα τους στενοχωρήσω.

Θεωρείτε ότι είναι «τουρκοκεντρική» η εξωτερική πολιτική μας, διαχρονικά; 

Οφείλουμε να έχουμε πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη προσέγγιση. Η ελληνοτουρκική διαφορά είναι ένα μόνο ζήτημα. Δεν συνιστά το σύνολο της ελληνικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Οφείλουμε να είμαστε παρόντες στη Μαύρη Θάλασσα, στην Αδριατική, στον Κόλπο, στην Ερυθρά Θάλασσα, στη Βόρεια Αφρική, στα Βαλκάνια. Δεν μπορεί π.χ. να είμαστε απόντες ή ωσεί παρόντες σε αυτές τις περιοχές. Δεν μπορεί π.χ. να αγνοούμε την ασφάλεια των Βαλκανίων. Αν υπάρξει κρίση στη Βοσνία και Ερζεβογίνη αυτή αφορά και την Ελλάδα, καθώς θα διαχυθεί στις σχέσεις Σερβίας – Κοσόβου άμεσα, και εν συνεχεία θα επηρεαστούν όλα τα Βαλκάνια. Και άλλα πολλά. Δεν μπορούμε να μην παρατηρούμε τις κινήσεις της Τουρκίας στο Κέρας της Αφρικής.

Συνεχίζονται τα δημοσιεύματα ότι είστε ένα από τα πρόσωπα τα οποία θα μπορούσε να προτείνει ο πρωθυπουργός για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Έχει βάση αυτή η συζήτηση; Θα αποδεχόσασταν μια τέτοια πρόταση; 

Απέχω από αυτή τη συζήτηση η οποία εκτός όλων των άλλων είναι και άκαιρη. Η χώρα έχει Πρόεδρο, όπως έχει κατ’ επανάληψιν δηλώσει και ο Πρωθυπουργός. Σε ό,τι με αφορά, αυτό το οποίο μπορώ να σας διαβεβαιώσω είναι ότι δεν περιλαμβάνεται στις προθέσεις μου.

Πιστεύετε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να προέρχεται από άλλον πολιτικό χώρο, από αυτόν του κυβερνώντος κόμματος; 

Αυτό το οποίο πιστεύω είναι ότι ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας πρέπει να είναι ένα πρόσωπο ευρύτερης πολιτικής και κοινωνικής αποδοχής.

Βρεθήκατε στα Χανιά, φιλοξενούμενος του πρωθυπουργού, πώς σας φάνηκε; 

Τα Χανιά είναι μία πολύ όμορφη πόλη. Στο σπίτι της οικογένειας Μητσοτάκη με την ιδιαίτερη αύρα, με είχε καλέσει και ο αείμνηστος πατέρας του Πρωθυπουργού, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Έχει εξαιρετική θέα στη Σούδα. Η σύζυγος του Πρωθυπουργού και ο Πρωθυπουργός είναι εξαιρετικά φιλόξενοι οικοδεσπότες. Αλλά αυτό το τελευταίο το ξέρετε ήδη.

Πολλά λέγονται και γράφονται κατά καιρούς για την προσωπική σχέση σας με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Πώς θα τη χαρακτηρίζατε αυτή τη σχέση; 

Είναι σχέση Πρωθυπουργού με Υπουργό της Κυβέρνησής του. Ο κ. Μητσοτάκης με επέλεξε.

Το γεγονός ότι στα 50 χρόνια της ΝΔ απουσίαζαν οι πρώην πρωθυπουργοί του κόμματος Κώστας Καραμανλής και Αντώνης Σαμαράς και ο πρώην πρόεδρος Βαγγέλης Μεϊμαράκης πώς το σχολιάζετε; 

Δεν δικαιούμαι να σχολιάσω επ’ αυτού.