Εγκληματολογικό Μουσείο Αθήνας
Το Εγκληματολογικό Μουσείο ανήκει στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. Αποτελεί το πρώτο Πανεπιστημιακό Μουσείο με αντικείμενο την Ιατροδικαστική και την Εγκληματολογία. Το Μουσείο καταγράφει την ιστορία του εγκλήματος στον ελληνικό χώρο κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα, μέσω της συλλογής, ταξινόμησης και ανάδειξης πειστηρίων εγκλήματος, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κατά το παρελθόν για την άσκηση βίας.
Αποστολή
Σκοπός του Μουσείου είναι η υποστήριξη του εκπαιδευτικού έργου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, καθώς και η υποβοήθηση της επιστημονικής έρευνας στους αντίστοιχους τομείς. Επιπλέον, βασικός άξονας του Μουσείου είναι η μετάδοση της ακαδημαϊκά καλλιεργούμενης γνώσης στην ευρύτερη πανεπιστημιακή κοινότητα και η διάχυσή της στο κοινωνικό σύνολο. Το Μουσείο απευθύνεται κυρίως στους φοιτητές της Ιατρικής, της Φαρμακευτικής, της Νομικής και άλλων συναφών κλάδων με κατεύθυνση την Εγκληματολογία, αλλά και στους σπουδαστές των Σχολών της Αστυνομικής Ακαδημίας, οι οποίοι προσεγγίζουν το έγκλημα από διαφορετική σκοπιά ανάλογα με την ειδικότητά τους. Ειδικότερα για τους φοιτητές της Ιατρικής και της Φαρμακευτικής, η επίδειξη και η επεξήγηση των εκθεμάτων του Μουσείου αποτελεί χρησιμότατο βοήθημα για την κατανόηση του μαθήματος της Ιατροδικαστικής και της Τοξικολογίας. Επίσης, για τους ειδικευόμενους ιατρούς στην Ιατροδικαστική ή τους εκπαιδευόμενους στις Ιατροδικαστικές Επιστήμες εν γένει, το Εγκληματολογικό Μουσείο προσφέρει πεδίο εκπαίδευσης και έρευνας, μέσω της μελέτης των εκθεμάτων του.
Ιστορία του Μουσείου
Τo Μουσείο ιδρύθηκε το 1932 σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 5343/1932 (ΦΕΚ 86/Α΄), άρθρο 297 «Περί Οργανισμού του Πανεπιστημίου Αθηνών», η δε συγκρότησή του άρχισε το 1933. Ιδρυτής του Μουσείου υπήρξε ο Καθηγητής Ιατροδικαστικής Ιωάννης Γεωργιάδης (1874-1960). Από το 1912 και σε όλη τη διάρκεια των σαράντα ετών που διετέλεσε τακτικός Καθηγητής της Έδρας της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας συγκέντρωσε μεθοδικά, ακαταπόνητα και με επιμέλεια τα αντικείμενα των συλλογών, πειστήρια εγκληματικών πράξεων, θέτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις βάσεις για τη δημιουργία του Μουσείου. Τον εμπλουτισμό των συλλογών αυτών συνέχισαν και οι διάδοχοί του, Καθηγητές της Έδρας της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, Γρ. Κάτσας, Κ. Ηλιάκης, Γ. Αγιουτάντης και Αντ. Κουτσελίνης, σε συνεργασία με τις αστυνομικές και δικαστικές αρχές και τον ελληνικό στρατό. Πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Μουσείο στεγάστηκε σε ένα δωμάτιο επί της οδού Σωκράτους, κοντά στην Ομόνοια. Αργότερα, μεταφέρθηκε στο κτήριο που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Ακαδημίας και Μασσαλίας, όπου σήμερα στεγάζεται το εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών «Κωστής Παλαμάς» και στο οποίο παρέμεινε για περίπου μισό αιώνα. Το 1974 το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας μεταφέρθηκε στο τότε νεόδμητο κτήριο του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας στην περιοχή Γουδή και μαζί του μεταφέρθηκε και το Μουσείο σε συγκεκριμένο χώρο φύλαξης των εκθεμάτων. Το 1977 ο τότε διευθυντής του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Αντ. Κουτσελίνης, ανέλαβε προσωπικά τη διαφύλαξη, επανέκθεση και διεύρυνση της εγκληματολογικής συλλογής. Κατά τη διάρκεια της θητείας του και συγκεκριμένα το 1992, το Εγκληματολογικό Μουσείο επαναλειτούργησε στον πρώτο όροφο του Εργαστηρίου, ύστερα από την κατασκευή προσθήκης στο ήδη υπάρχον κτήριο.
Οι συλλογές του Μουσείου
Οι Συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν περισσότερα από χίλια πεντακόσια ιστορικά αντικείμενα τα οποία πιστοποιούν την άσκηση βίας. Η σπουδαιότητα των συλλογών έγκειται στο γεγονός ότι καθένα από τα αντικείμενα έχει να «αφηγηθεί» με το δικό του τρόπο την ιδιαίτερη και μοναδική ιστορία του. Επιπροσθέτως, μπορεί να ταυτιστούν με γεγονότα και πρόσωπα που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, ιδιαιτέρως στην πορεία της Ιατροδικαστικής και της Εγκληματολογίας στην Ελλάδα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Η τεκμηρίωση και η ψηφιοποίηση ενός σημαντικού μέρους των συλλογών του Μουσείου επετεύχθη με το έργο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» (Μέτρο 2.4, Πρόσκληση 91) υπό τον τίτλο: «Συλλογή, Τεκμηρίωση και Ψηφιοποίηση Υλικού του Εγκληματολογικού Μουσείου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών». Οι συλλογές του Μουσείου είναι οι εξής:
Συλλογές Ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος
- Ανθρώπινα υπολείμματα
- Ζωικά υπολείμματα
- Βρόχοι από απαγχονισθέντες αυτόχειρες και περιστατικά στραγγαλισμού
- Κέρινα προπλάσματα ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος
- Έντυπο υλικό ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος
Συλλογές Τοξικολογικού ενδιαφέροντος
- Δείγματα εξαρτησιογόνων ουσιών (ναρκωτικές ουσίες)
- Πειστήρια δηλητηριάσεων
- Δείγματα χημικών και φαρμακευτικών ουσιών
- Σκεύη χρήσης χασίς
- Προπλάσματα δηλητηριωδών μανιταριών
Συλλογές Εγκληματολογικού ενδιαφέροντος
- Λαιμητόμος (γκιλοτίνα) της εποχής του Όθωνα
- Όπλα και πολεμικό υλικό
- Αντικείμενα μαγγανείας, προερχόμενα από τελετές μαγείας
- Πλαστά τραπεζογραμμάτια του 19ου και 20ου αιώνα
Διοίκηση Μουσείου
Διευθυντής
Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Αν. Καθηγητής Δικαστικής Ανθρωπολογίας
Επιτροπή Μουσείου
Χαρά Σπηλιοπούλου, Καθηγήτρια Ιατροδικαστικής – Διευθύντρια Εργαστηρίου
Μαρία Στεφανίδου-Λουτσίδου, Ομότιμη Καθηγήτρια Τοξικολογίας
Σωτήριος Αθανασέλης, Ομότιμος Καθηγητής Τοξικολογίας
Επισκεψιμότητα
Το Εγκληματολογικό Μουσείο λόγω της ιδιαιτερότητας των εκθεμάτων του δεν είναι ανοιχτό στο ευρύ κοινό. Ξεναγήσεις πραγματοποιούνται αποκλειστικά και μόνο σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές ή αποφοίτους των Τμημάτων Ιατρικής, Φαρμακευτικής και Νομικής των οικείων Πανεπιστημίων, σε μεταπτυχιακούς φοιτητές άλλων τμημάτων ημεδαπών ή αλλοδαπών Πανεπιστημίων με κατεύθυνση την Εγκληματολογία ή άλλο συναφές γνωστικό αντικείμενο, καθώς και σε σπουδαστές των Σχολών της Αστυνομικής Ακαδημίας και εν ενεργεία αστυνομικούς. Επισκέψεις μπορούν να πραγματοποιηθούν και από επιστήμονες ή μελετητές με ειδικό ερευνητικό ενδιαφέρον σε κάποια θεματική ενότητα των συλλογών ή έκθεμα του Μουσείου, μετά από συνεννόηση με τον Διευθυντή ή τα μέλη της επιτροπής του. Το Μουσείο δεν διαθέτει προσωπικό, εκτός από τον Διευθυντή και την τριμελή επιτροπή που απαρτίζεται από μέλη ΔΕΠ, τα οποία εργάζονται εθελοντικά στο Μουσείο με σκοπό την εκπαίδευση των φοιτητών και την ξενάγηση των επισκεπτών.
Επικοινωνία
Ταχυδρομική διεύθυνση: Ιατρική Σχολή, Μ. Ασίας 75, 115 27 Γουδή (Κτήριο 7)
E-mail: criminology[at]med.uoa[dot]gr
