Γερμανία: Το περίπλοκο ζήτημα των εξαγωγών όπλων προς το Ισραήλ
Η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει επιβάλει απαγόρευση των εξαγωγών όπλων προς το Ισραήλ, δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Χεμπεστράιτ, διαψεύδοντας πληροφορίες οι οποίες διέρρευσαν χθες, Τετάρτη, σχετικά με «πάγωμα» στην έγκριση νέων αδειών για την παράδοση εξοπλιστικών συστημάτων στο Ισραήλ. Κυβερνητικές πηγές τις οποίες επικαλούνται γερμανικά ΜΜΕ κάνουν ωστόσο λόγο για αναστολή της επεξεργασίας νέων αδειών, λόγω νομικών και πολιτικών πιέσεων, ενώ τα επίσημα στοιχεία δείχνουν σαφή μείωση των εξαγωγών στην πράξη.
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ (Πράσινοι), στην περίπτωση του Ισραήλ γίνεται διάκριση μεταξύ αμυντικών όπλων και ειδών εξοπλισμού των ενόπλων δυνάμεων από τη μία πλευρά και «πολεμικών όπλων» τα οποία χρησιμοποιούνται στην Λωρίδα της Γάζας. «Υπάρχουν θαλάσσια συστήματα ή συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας τα οποία εγκρίνονται γρήγορα και χωρίς ενδοιασμούς και ταυτόχρονα συστήματα που χρησιμοποιούνται στην Λωρίδα της Γάζας, όπου υπάρχει τουλάχιστον η υποψία ότι δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Αυτά αντιμετωπίζονται διαφορετικά. Υπό αυτή την έννοια λοιπόν, τα διαφοροποιώ με πάρα πολύ μεγάλη ακρίβεια», διευκρίνισε ο κ. Χάμπεκ, μιλώντας χθες το βράδυ σε πολίτες στο Όσναμπρουκ. Πριν από λίγες ημέρες, η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ (Πράσινοι), μιλώντας στο πόντκαστ «Η κατάσταση του έθνους» τόνισε ότι μετά τις 7 Οκτωβρίου 2023 η Γερμανία κάνει το παν για να υποστηρίξει την αυτοάμυνα του Ισραήλ. Διευκρίνισε ωστόσο ότι η Γερμανία «δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να υποστηρίξει κάτι που θα βρισκόταν σε αντίθεση με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο» και τόνισε ότι μετά την επίθεση της Χαμάς δεν υπήρξαν εξαγωγές όπλων τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην Γάζα σε παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, οι εξαγωγές περιλαμβάνουν είδη τα οποία το Ισραήλ μπορεί να χρησιμοποιήσει προκειμένου να αντιμετωπίσει τα drones και τους πυραύλους του Ιράν. «Δεν μπορεί όμως κανείς να καταστρέψει τα νοσοκομεία της Γάζας με τα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας», πρόσθεσε η κυρία Μπέρμποκ.
Το τελευταίο διάστημα πάντως έχει αυξηθεί και στην Γερμανία η κριτική προς το Ισραήλ σχετικά με τους χειρισμούς της επίθεσης στην Λωρίδα της Γάζας, προκαλώντας επιφυλάξεις και στην πλευρά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Οι εξαγωγές όπλων εγκρίνονται από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο Ασφαλείας και, σύμφωνα με την Rheinische Post, η οποία επικαλείται πηγές του υπουργείου Οικονομίας, «η κυβέρνηση αποφασίζει για την χορήγηση αδειών εξαγωγών όπλων για κάθε περίπτωση ξεχωριστά και υπό το φως της αντίστοιχης κατάστασης, έπειτα από ενδελεχή εξέταση των δεδομένων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας». Σε αυτό το σημείο, σύμφωνα με την ίδια πηγή, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση «λαμβάνει υπ’ όψιν και την συμμόρφωση του κράτους με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο». Στην περίπτωση του Ισραήλ, διευκρινίζεται, «λαμβάνεται πάντα υπ’ όψιν η τρέχουσα κατάσταση, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων στο Ισραήλ από την Χαμάς και την Χεζμπολάχ, καθώς και της πορείας της επιχείρησης στην Γάζα».
Στην πράξη όμως, μετά τις μαζικές παραδόσεις όπλων το 2023, οι εξαγωγές προς το Ισραήλ έχουν μειωθεί σημαντικά μετά την επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023. Όπως προκύπτει από απάντηση της κυβέρνησης σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση της «Συμμαχίας Ζάρα Βάγκενκνεχτ» (BSW), το 2023 εγκρίθηκαν εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ αξίας 326,5 εκατομμυρίων ευρώ, δεκαπλάσιας της αξίας των όπλων που είχαν εγκριθεί το προηγούμενο έτος. Κατά το τρέχον έτος η αξία των αδειών φθάνει έως τώρα τα 14,5 εκατομμύρια, εκ των οποίων 32.449 ευρώ για εξαγωγές στην κατηγορία «πολεμικά όπλα». Όπως διευκρινίζεται από κυβερνητικές πηγές στην RP, η επεξεργασία έγκρισης αδειών εξαγωγής όπλων προς το Ισραήλ έχει ανασταλεί «λόγω νομικών και πολιτικών πιέσεων», αλλά η κυβέρνηση απορρίπτει την υπόθεση ότι έχει επιβάλει σχετική «απαγόρευση». «Δεν υπάρχει γερμανική απαγόρευση εξαγωγής όπλων στο Ισραήλ», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Χεμπεστράιτ.
Μετά την 7.10.2023 και την επίθεση στην Γάζα που ακολούθησε, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δέχεται τώρα έντονη κριτική από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίες επί χρόνια επαινούσαν την στάση της στα ανθρωπιστικά θέματα. Η Human Rights Watch εξέφρασε την «βαθιά απογοήτευσή» της, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι η Γερμανία, ως δράστης του Ολοκαυτώματος, διατηρεί ιδιαίτερη ιστορική σχέση με το Ισραήλ. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECCHR) υποστηρίζει αυτή την περίοδο νομικά τις αγωγές πέντε Παλαιστινίων από την Λωρίδα της Γάζας εναντίον της γερμανικής κυβέρνησης για την εξαγωγή όπλων προς το Ισραήλ. Ο γενικός γραμματέας του ECCHR Βόλφγκανγκ Κάλεκ, μιλώντας στο περιοδικό Der Spiegel, ανέφερε ότι μέχρι τώρα η Γερμανία ακολουθούσε «μια εξωτερική πολιτική που ισχυριζόταν ότι όχι μόνο τηρεί το διεθνές δίκαιο, αλλά και ότι το προστατεύει ρητά. Όταν πρόκειται όμως για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, η σημερινή κυβέρνηση παραμένει σιωπηλή σχετικά με πιθανές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου στη Γάζα, μερικές φορές μάλιστα τις αρνείται, κάτι που οδηγεί τώρα σε απογοητευτικές αντιδράσεις εντός των θεσμών του ΟΗΕ». «’Αλλωστε, η Γερμανία θεωρείτο μέχρι τώρα σύμμαχος σε ζητήματα διεθνούς δικαίου – σε αντίθεση με τις ΗΠΑ», τόνισε ο κ. Κάλεκ και υπενθύμισε ότι η Γερμανία δεν συμφωνεί με την γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, στην οποία γίνεται λόγος για «παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου» εκ μέρους του Ισραήλ στην Γάζα. Ο εισαγγελέας του Δικαστηρίου μάλιστα έχει ζητήσει να εκδοθούν εντάλματα σύλληψης, τόσο για την ηγεσία της Χαμάς όσο και για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον ισραηλινό υπουργό ‘Αμυνας Γιοάβ Γκαλάντ.
Σύμφωνα με τον Βόλφγκανγκ Κάλεκ, η γερμανική κυβέρνηση έχει σκοπό να καθυστερήσει την έρευνα για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και για αυτό σε επιστολή της προς το Δικαστήριο υποστηρίζει ότι τυχόν τέτοια εγκλήματα θα μπορούσαν να διερευνηθούν μόνο μετά το τέλος των μαχών. Στην περίπτωση της Ουκρανίας όμως, το Βερολίνο «δικαίως πίεσε να ξεκινήσει η έρευνα αμέσως μετά την ρωσική επίθεση», επισημαίνει ο ίδιος και προσθέτει ότι «δεν χρειάζεται να είναι κανείς προφήτης για να προβλέψει ότι ο πόλεμος στην Γάζα αργά ή γρήγορα θα διερευνηθεί εκτενώς από δικαστήρια και εισαγγελείς σε όλον τον κόσμο». Σε αυτό το πλαίσιο, πέντε Παλαιστίνιοι από την Γάζα, υποστηριζόμενοι από ακτιβιστές και το ECCHR, προσέφυγαν στα γερμανικά διοικητικά δικαστήρια για να σταματήσουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να προμηθεύει περαιτέρω πολεμικά όπλα για χρήση στη Γάζα. Το Διοικητικό Δικαστήριο του Βερολίνου ζήτησε τα σχετικά στοιχεία από την κυβέρνηση, η οποία απάντησε ότι αυτή τη στιγμή δεν εκκρεμούν διαδικασίες έγκρισης εξαγωγών όπλων προς το Ισραήλ και υπέδειξε την κατακόρυφη μείωση κατά το τρέχον έτος. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι δεν έχει πλέον λόγο να παρέμβει, δέχθηκε ωστόσο ότι οι ενάγοντες έχουν το δικαίωμα ακρόασης, κάτι που απέρριψε αντιθέτως το Διοικητικό Δικαστήριο της Φραγκφούρτης, στο οποίο οι ίδιοι Παλαιστίνιοι προσέφυγαν – όχι για τα πολεμικά όπλα, αλλά για τον υπόλοιπο στρατιωτικό εξοπλισμό που εξάγει η Γερμανία προς το Ισραήλ. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, «το καθεστώς εξαγωγής όπλων εντάσσεται σε ένα περίπλοκο πολιτικό πλαίσιο μέσω του άρθρου 26 παράγραφος 2 του Συντάγματος, το οποίο κάνει την αυθαίρετη λήψη αποφάσεων να φαίνεται παράλογη, λόγω της εμπλοκής μεγάλου αριθμού κρατικών παραγόντων».
