Τι συμβαίνει στο μυαλό ενός δολοφόνου
Το κακό δεν είναι εύκολο να γίνει. Αλλά δεν θέλει και πολύ για να γίνει. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Social Cognitive and Affective Neuroscience, ανέλυσε, περίεγραψε και εξήγησε το πώς λειτουργεί ένας φυσιολογικός ανθρώπινος εγκέφαλος σε μια πράξη δολοφονίας. Εκούσιας, ακούσιας, εν θερμώ ή εν ψυχρώ και αδίστακτης. Τα συμπεράσματά της είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμα. Θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς και ως διαπιστώσεις «ζωής ή θανάτου».
Ο νευρώνες του κακού υπάρχουν μέσα σε κάθε ανθρώπινο μυαλό
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει φτιαχτεί με έναν κώδικα συμπόνιας, ενοχής και ενσυναίσθησης του πόνου που μπορεί να προκαλέσει διαπράττοντας ένα έγκλημα.
Και ενώ το γιατί κάποιοι ψυχοπαθείς γίνονται φονιάδες έχει ήδη διερευνηθεί και καθοριστεί από την επιστήμη (κυρίως, εξαιτίας της έλλειψης φαιάς ουσίας στον πρόσθιο προμετωπιαίο φλοιό και στις κροταφικές περιοχές, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Archives of General Psychiatry»), εντούτοις, για τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους που σκοτώνουν τη γυναίκα τους, τα παιδιά τους ή τον πρώτο τυχαίο που βρέθηκε στο δρόμο τους, τα πράγματα είναι πολύπλοκα.
Για να μελετήσει τον τρόπο που ένας φυσιολογικός εγκέφαλος αντιδρά όταν βρεθεί σε κατάσταση φόνου, ο ψυχολόγος Pascal Molenberghs του Πανεπιστημίου Monash στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, προσέλαβε 48 άτομα και τους ζήτησε να υποβληθούν σε μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου τους, την ώρα που παρακολουθούσαν τρία διαφορετικά σενάρια φόνων σε βίντεο.
Στο πρώτο βίντεο, ένας στρατιώτης πυροβολούσε από κοντινή απόσταση έναν άλλο στρατιώτη – εχθρό.
Στο επόμενο βίντεο, ο στρατιώτης σκότωνε έναν πολίτη.
Και στο τελευταίο βίντεο, ένας στρατιώτης πυροβολεί εναντίον κάποιου, αλλά δεν τον πετυχαίνει.
Σε όλες τις περιπτώσεις, οι μετέχοντες στο πείραμα έβλεπαν τη σκηνή από την πλευρά του σκοπευτή και στο τέλος τους τέθηκε το ερώτημα: «Ποιον στρατιώτη θα επιλέγατε;», βαθμολογώντας σε μια κλίμακα από το 1 έως το 7 πόσο ένοχοι αισθάνθηκαν σε κάθε σενάριο ξεχωριστά.
Φόνος εκ προμελέτης: οι νευρώνες στα «κόκκινα»
Ο Molenberghs ξεκίνησε να διαβάζει τα αποτελέσματα που έδειχναν οι αξονικές. Πρώτα τσέκαρε τις δραστηριότητες από την πρόσθια περιοχή του εγκεφάλου, η οποία σχετίζεται με την ηθική ευαισθησία και την άμεση κρίση ενός ανθρώπου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Παραδίπλα, οι κοντινοί κόμβοι των κροταφοβρεγματικών λοβών αποκαλύπτουν την εγκεφαλική κατάσταση κατά τη διάρκεια μιας πολύ κακής πράξης (αν πυροβολήσεις κάποιον προσχεδιασμένα οι νευρώνες θα είναι στα «κόκκινα», αντίθετα με την περίπτωση που πέσει πάνω στο αυτοκίνητό σου ένας μεθυσμένος).
Μια ακόμη περιοχή του εγκεφάλου, γνωστή ως ατρακτοειδής έλικα ήταν επίσης πιο δραστήρια όταν τα βίντεο έδειχναν πυροβολισμό και θάνατο αμάχων, γεγονός που καταδεικνύει την ύπαρξη σοβαρών ενοχικών κωλυμάτων στους περισσότερους ανθρώπους απέναντι σε μια διάπραξη φόνου αθώων πολιτών. Αλλά όταν οι συμμετέχοντες σκότωναν στρατιώτες, υπήρχε μεγαλύτερη δραστηριότητα σε μια περιοχή που ονομάζεται γλωσσική έλικα – είναι η περιοχή του εγκεφάλου που έχει την ιδιότητα να δικαιολογεί μια εν ψυχρώ εκτέλεση ενός επικείμενου εχθρού.
Το χάπι κατά του φόνου
Οι στρατιώτες και οι ψυχοπαθείς είναι, φυσικά, δύο διαφορετικές συναισθηματικές κατηγορίες δολοφόνων. Η έρευνα, όμως, απέδειξε ότι μεταξύ των ανθρώπων που σκοτώνουν νόμιμα και εκείνων που σκοτώνουν χωρίς… άδεια, εμπλέκονται οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου, ακόμα και αν λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους. Επόμενη επιδίωξη των επιστημόνων είναι να ελέγξουν με φαρμακευτικό τρόπο αυτές τις συγκεκριμένες εγκεφαλικές εξάρσεις. Και πιστεύουν ότι σύντομα θα έρθει εκείνη η μέρα, που αν και θα θέλεις μετά μανίας να κόψεις το λαιμό όλων όσων ταλαιπωρούν τη ζωή σου, θα το ξανασκεφτείς ήρεμα και θα δώσεις τόπο στην οργή, απλώς καταπίνοντας ένα χαπάκι.
