Πώς μπορεί να αμυνθεί μια γυναίκα σε παρενόχληση στον εργασιακό χώρο
Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης
Δικηγόρος Αθηνών
Η παρενόχληση σεξουαλικού χαρακτήρα είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης.
Σεξουαλική παρενόχληση είναι οποιαδήποτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το άγγιγμα ή ακόμη και σχόλια σεξουαλικού περιεχομένου. Κάποιες φορές, όμως, ίσως δεν είναι εύκολο να διακρίνεις αν πρόκειται για πείραγμα, φλερτ ή σεξουαλική παρενόχληση. Για την τέλεση του εγκλήματος της σεξουαλικής παρενόχλησης, απαιτούνται, ασελγείς χειρονομίες ή προτάσεις που αφορούν ασελγείς πράξεις. Ως ασελγείς χειρονομίες νοούνται πράξεις που περιέχουν σωματική επαφή και ανάγονται στη σφαίρα της γενετήσιας ζωής, χωρίς όμως να έχουν την ένταση των ασελγών πράξεων.
Οι περισσότερες εργαζόμενες δεν γνωρίζουν την ύπαρξη του νόμου 3896/2010 και τη διάταξη, σύμφωνα με την οποία ο εργοδότης είναι αυτός που πρέπει να αποδείξει ότι δεν συνέβη παρενόχληση έπειτα από καταγγελία. Μάλιστα ο νόμος καλύπτει και τους υποψήφιους που θα πάνε να δώσουν συνέντευξη για μία δουλειά και τους ανασφάλιστους.
Κεντρικός φορέας στην Ελλάδα για την εφαρμογή του νόμου για τη σεξουαλική παρενόχληση είναι ο Συνήγορος του Πολίτη. Επίσης, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας με τη δράση στον ιδιωτικό τομέα εργασίας αποτελεί ένα βασικό ελεγκτικό μηχανισμό για την παρακολούθηση των περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης.
Προσφεύγοντας στα αστικά δικαστήρια, μπορείς να καταθέσεις αγωγή σύμφωνα με τις διατάξεις που προβλέπει ο νόμος για τις εργατικές διαφορές και μπορείς να χρησιμοποιήσεις οποιοδήποτε αποδεικτικό μέσο, ακόμα και πράγματα που μπορούν να θεωρηθούν παράνομα, όπως μία μαγνητοσκόπηση. Τιμωρείται με φυλάκιση από έξι μήνες μέχρι τρία έτη και με χρηματική ποινή τουλάχιστον 1.000 ευρώ.
Προσφεύγοντας στα ποινικά δικαστήρια, μπορείς να υποβάλεις έγκληση (κοινώς μήνυση, όχι αυτεπάγγελτα) . Όταν ένα έγκλημα είναι κατ’ έγκληση διωκόμενο, σημαίνει ότι αν ο παθόν δεν ασκήσει έγκληση και δεν την υποστηρίξει, ο κρατικός μηχανισμός του δικαίου δεν ενεργοποιείται αλλιώς. Δηλαδή, εξαρτάται από το αν θέλει ή δε θέλει το θύμα να τιμωρηθεί ο δράστης.
Στην ελληνική πραγματικότητα, κάθε έγκλημα που στρέφεται κατά της γενετήσιας ελευθερίας και γενετήσιας αξιοπρέπειας της γυναίκας είναι ενδεδυμένο με το μανδύα του ταμπού και των προκαταλήψεων. Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης –ιδίως στο χώρο εργασίας- απασχόλησαν και τη νομολογία, η οποία πάγια δέχεται ότι είναι άκυρη ως καταχρηστική η καταγγελία συμβάσεως εργασίας αορίστου χρόνου η οποία έγινε διότι ο μισθωτός απέκρουσε σεξουαλική παρενόχληση εκ μέρους του εργοδότη ή προς συγκάλυψη της παρενόχλησης αυτής. Επίσης, κρίθηκε ότι με τη σεξουαλική παρενόχληση της εργαζόμενης εκ μέρους του διευθυντή της επήλθε ηθική μείωση και προσβολή της προσωπικότητάς της, με συνέπεια η εξακολούθηση της εργασίας της στο χώρο της επιχείρησης να αποβεί δυσχερής για αυτή. Συνακόλουθα, το δικαστήριο έκρινε ότι πρόκειται για δυσμενή μεταβολή των όρων εργασίας της παρενοχλούμενης εργαζόμενης και άτακτη καταγγελία της συμβάσεως εργασίας της εκ μέρους της εργοδότριας εταιρείας, με αποτέλεσμα να δικαιούται την καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης.
Για την εφαρμογή του νόμου 3896/2010, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:
α. «άμεση διάκριση»: όταν ένα πρόσωπο υφίσταται, για λόγους φύλου, μεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν την οποία υφίσταται, υπέστη ή θα υφίστατο ένα άλλο πρόσωπο σε ανάλογη κατάσταση,
β. «έμμεση διάκριση»: όταν μία εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική ενδέχεται να θέσει σε μειονεκτική θέση πρόσωπα του ενός φύλου σε σύγκριση με πρόσωπα του άλλου φύλου, εκτός αν αυτή η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική δικαιολογείται αντικειμενικά από ένα θεμιτό σκοπό και τα μέσα επίτευξης του σκοπού αυτού είναι πρόσφορα και αναγκαία,
γ. «παρενόχληση»: όταν εκδηλώνεται ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου, με σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου αυτού και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος,
δ. «σεξουαλική παρενόχληση»: όταν εκδηλώνεται οποιαδήποτε μορφή ανεπιθύμητης λεκτικής, μη λεκτικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα, με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος,
ε. «αμοιβή»: οι πάσης φύσεως μισθοί και αποδοχές και όλα τα άλλα οφέλη που παρέχονται άμεσα ή έμμεσα από κάθε πηγή, σε χρήματα ή σε είδος, από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, εξαιτίας ή και με αφορμή την απασχόληση του τελευταίου,
στ. «επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης»: συστήματα που δεν διέπονται από την Οδηγία 79/7/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1978, περί της προοδευτικής εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα κοινωνικής ασφαλίσεως (EEL 6 της 10.1.1979), και που έχουν ως αντικείμενο τη χορήγηση στους εργαζόμενους, μισθωτούς ή αυτοαπασχολούμενους, στα πλαίσια επιχείρησης ή ομάδας επιχειρήσεων, οικονομικού κλάδου ή επαγγελματικού ή διεπαγγελματικού τομέα, παροχών που προορίζονται να συμπληρώσουν ή να υποκαταστήσουν τις παροχές των εκ του νόμου συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, ανεξαρτήτως του αν η υπαγωγή στα συστήματα αυτά είναι υποχρεωτική.
Τρόποι υποβολής αναφοράς στον Συνήγορο του Πολίτη:
Αυτοπροσώπως (ή δι’ αντιπροσώπου) στα γραφεία της Αρχής ( Χαλκοκονδύλη 17, Τ.Κ. 104 32 Αθήνα ), κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες 08:30 – 14: 00 και κάθε Τετάρτη μέχρι τις 16:30.
Ταχυδρομικά στην παραπάνω ταχυδρομική διεύθυνση
Με φαξ στον αριθμό 213 1306 800 και 210 7292 129
Ηλεκτρονικά .
Η ανώνυμη αναφορά δεν γίνεται δεκτή, ωστόσο ο Συνήγορος του Πολίτη μπορεί να κρατήσει κρυφά τα στοιχεία του αναφερομένου αν ο ίδιος το ζητήσει εγγράφως και εφόσον η διερεύνηση της αναφοράς είναι δυνατή χωρίς ανακοίνωσή τους στην αρμόδια δημόσια υπηρεσία.
Μπορείς να καταθέσεις έγγραφη καταγγελία στο αστυνομικό τμήμα ή εισαγγελική παραγγελία,με την οποία θα γίνουν οι απαραίτητες συστάσεις στον δράστη(ως προειδοποίηση ),γεγονός το οποίο θα καταγραφεί στο βιβλίο συμβάντων.
