“Καρτερία”: Tο πρώτο πολεμικό πλοίο στην ιστορία που χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις
Η Καρτερία ήταν το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο στην ιστορία, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις, συγκεκριμένα κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Το όνομά του προέρχεται από την αγγλική ονομασία ‘Perseverance’. Ήταν ταυτόχρονα ατμόπλοιο και ιστιοφόρο.
Ναυπηγήθηκε το 1825, στο ναυπηγείο του Greenland Dock (South), στο Ρόδερχαϊθ του Λονδίνου, από τον ναυπηγό Daniel Brent, για λογαριασμό του ναυτικού των Ελλήνων επαναστατών, κατά την Επανάσταση του 1821. Ήταν το μόνο που παραλήφθηκε, από τα έξι πλοία αυτού του τύπου που είχαν παραγγελθεί από τον Τόμας Κόχραν για λογαριασμό της ελληνικής επαναστατικής κυβέρνησης.
Η Καρτερία αναχώρησε από την Αγγλία για την Ελλάδα στις αρχές Ιουλίου 1826. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στο πλοίο εξερράγη πυρκαγιά με αποτέλεσμα να αχρηστευθεί η μηχανή του. Έφθασε στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας με τη βοήθεια των ιστίων του. Μετά την επισκευή του, αναχώρησε στις 22 Αυγούστου 1826 και κατέπλευσε στις 3 Σεπτεμβρίου 1826 στο Ναύπλιο. Τα πυροβόλα του έφτασαν τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς. Πρώτα εστάλησαν στις ΗΠΑ από την Αγγλία και μετά στην Ελλάδα, για να μην παραβιαστεί η βρετανική ουδετερότητα. Το πλοίο μπήκε σε επιχειρησιακή ετοιμότητα στην Ελλάδα τον ίδιο χρόνο. Ήταν το πρώτο, παγκοσμίως, ατμοκίνητο πλοίο με πολεμική δράση. Το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό που ναυπηγήθηκε ποτέ ήταν το αμερικανικό USS Demologos, το οποίο μπήκε σε λειτουργία το 1813, είχε 30 πυροβόλα αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε ναυμαχία. Υπό τις εντολές του Χέιστινγκς, η Καρτερία γρήγορα κέρδισε τη φήμη επίφοβου πολεμικού πλοίου και προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες τα τελευταία έτη του Ναυτικού Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Μεταξύ άλλων επιτυχημένων πολεμικών αποστολών της περιλαμβάνεται και η επιδρομή στο λιμάνι της Ιτέας, στον Κορινθιακό Κόλπο, στις 17 ή 18 Σεπτεμβρίου 1827 (παλιό ημερολόγιο), κατά την οποία ανατίναξε ή βύθισε 4 οθωμανικά πλοία.
Σταμάτησε να χρησιμοποιείται μετά το 1830 λόγω της κακής κατάστασης των μηχανών του.
Μετά την απελευθέρωση και την έλευση του Όθωνα γνώρισε την εγκατάλειψη και μεμονωμένες προσπάθειες του Άγγλου μηχανικού Αλφόνσου Πάρις και του αξιωματικού του βαυαρικού στρατού Βάισεμπαχ δεν τη διέσωσαν. Παρέμεινε σαπίζοντας στο Ναύσταθμο και παύει να αναφέρεται στην κατάσταση του βασιλικού στόλου το Δεκέμβριο του 1841.
Η «Καρτερία» ήταν ένα βαρύ μηχανοκίνητο σκάφος 233 τόνων και μήκους 38,4 μέτρων. Διέθετε τέσσερα κατάρτια με μακριά ορθογώνια πανιά συν τον πρόβολο. Στο μέσο των δύο πλευρών της είχε και δύο μεγάλους εξωτερικούς τροχούς τους οποίους κινούσε μία ατμομηχανή ισχύος 80 αλόγων. Η νέα αυτή τεχνολογία της έδινε τη δυνατότητα να κινείται με τρικυμία και αντίθετο άνεμο αναπτύσσοντας ταχύτητα τριών μιλίων ενώ η μέγιστη ταχύτητά του ήταν έξι μίλια σε ήρεμη θάλασσα. Ήταν ατμοκίνητη τροχήλατη κανονιοφόρος κινούμενη από δύο μικρές ατμομηχανές. Διέθετε πάντως και κατάρτια τα οποία της έδιναν τη δυνατότητα να κινηθεί και με πανιά. Αν και έφερε μόλις 4 κανόνια, αυτά ήταν πανίσχυρα πυροβόλα των 68 λιβρών. Με τη βοήθεια των ατμομηχανών της, οι χειριστές της μπορούσαν να πυρώσουν τα βλήματα των πυροβόλων της ώστε αυτά να χρησιμοποιηθούν ως εμπρηστικά. Υποστηρίζεται από ιστορικούς της εποχής ότι ήταν το πρώτο ατμοκίνητο πλοίο που έλαβε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις.
Ως μηχανοκίνητο σκάφος αντιμετώπισε μεγάλα προβλήματα, λόγω της πειραματικής του τεχνολογίας. Η μηχανοκίνησή του γινόταν μέσω δύο μεγάλων περιστρεφομένων τροχών με στερεωμένα πέταλα επί της περιφέρειάς τους, όπως των νερόμυλων, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στις δύο πλευρές του, στο μέσον του σκάφους, και ήσαν συζευγμένοι με τις αντίστοιχες ατμομηχανές. Εξαιτίας ενός κατασκευαστικού λάθους τα πέταλα ωθήσεως δεν βυθιζόντουσαν εξολοκλήρου στο νερό, με αποτέλεσμα μειωμένη ώθηση. Προκειμένου να αναπληρωθεί το έλλειμμα ώσεως έπρεπε να αυξηθεί η ταχύτητα περιστροφής των τροχών ώστε να αυξηθεί η ταχύτητα πλεύσεως. Ετσι, οι λέβητες των μηχανών υπερθερμαίνονταν σκοπίμως, με κίνδυνο να εκραγούν. Αλλο μειονέκτημα που είχε ήταν η ανάγκη χρήσεως ορυκτού άνθρακα για την καύση, επειδή η καύση ξύλου δεν παρήγαγε επαρκή ατμό για την κίνησή του. Άρα έπρεπε να εισάγεται άνθρακας από τη Δυτική Ευρώπη.
Το ακρόπρωρο του πλοίου “Καρτερία”
Μέγιστη ταχύτητα: 7 κόμβοι. Επιπλέον είχε 4 ιστούς με ημιολική ιστιοφορία.
Οπλισμός : 4 πυροβόλα των 68 λιβρών και 4 καρρονάδες των 68 λιβρών.
Πλήρωμα : 17 αξιωματικοί, 22 υπαξιωματικοί, 32 πυροβολητές και 4 μάγειροι (βοηθητικό προσωπικό).
Το ομοίωμα της κορβέτας «Καρτερία» βρίσκεται στη μόνιμη έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Έχει μήκος 151 εκ., πλάτος 31 εκ. και ύψος 76 εκ. και κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις οδηγίες του ιστορικού Κωνσταντίνου Ράδου στις αρχές του 20ού αιώνα από ξύλο και κορδόνι. Αποτέλεσε ένα από τα εκθέματα της Ελληνικής Αποστολής στη Διεθνή Ναυτική Έκθεση του Μπορντώ το 1907, επ’ ευκαιρία της εκατονταετηρίδας της ατμοπλοΐας. Στη μόνιμη έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου βρίσκεται επίσης το ακρόπρωρο του πλοίου «Καρτερία».
Ομοίωμα του ΚΑΡΤΕΡΙΑ
Πηγή: Wikipedia
