Η Αυτοάμυνα βάσει του ελληνικού Ποινικού Κώδικα
Η αυτοάμυνα, βάσει του ελληνικού Ποινικού Κώδικα (άρθρο 22), θεωρείται νόμιμη όταν αποτελεί την αναγκαία προσβολή για να αποκρουστεί μια άδικη και παρούσα επίθεση, ενώ η υπερβολική αντίδραση μπορεί να θεωρηθεί «υπέρβαση άμυνας» (άρθρο 23). Για να στοιχειοθετηθεί η νόμιμη αυτοάμυνα, πρέπει η επίθεση να είναι πραγματική και παρούσα, η άμυνα να είναι αναγκαία και αναλογική με την απειλή, και να έχει εξαντληθεί η δυνατότητα παθητικής αντίδρασης (όπως φυγή ή αποκλιμάκωση).
Προϋποθέσεις για νόμιμη αυτοάμυνα (άρθρο 22 Π.Κ.)
-
Άδικη και παρούσα επίθεση:Πρέπει να υπάρχει μια πραγματική επίθεση που να είναι άδικη, δηλαδή παράνομη, και να συμβαίνει τη δεδομένη στιγμή. Η υπερβολική αντίδραση σε ένα μεταγενέστερο χρόνο θεωρείται εκδίκηση, όχι αυτοάμυνα.
-
Αναγκαία προσβολή:Η άμυνα που ασκείται πρέπει να είναι η μόνη δυνατή και αναγκαία ενέργεια για την απόκρουση της επίθεσης, αφού έχουν εξαντληθεί οι εναλλακτικές, όπως η φυγή ή η προσπάθεια αποκλιμάκωσης.
-
Αναλογικότητα:
Το μέτρο της άμυνας πρέπει να είναι αναλογικό προς την απειλή. Δεν μπορεί να υπάρχει υπερβολική βία.
Υπέρβαση άμυνας
- Αν η αντίδραση του αμυνόμενου είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη από την επίθεση, τότε δεν πρόκειται για νόμιμη αυτοάμυνα, αλλά για «υπέρβαση άμυνας» (άρθρο 23 Π.Κ.).
- Η υπέρβαση άμυνας μπορεί να οδηγήσει σε ποινικές κυρώσεις, ανάλογα με την περίπτωση.
Σημείωση
- Στην πράξη, η νόμιμη αυτοάμυνα, ειδικά σε περιπτώσεις βίας ή ανθρωποκτονίας, αποτελεί σύνθετο νομικό ζήτημα και η κρίση γίνεται βάσει των συγκεκριμένων περιστάσεων.
