Κίνδυνοι και μέτρα ασφάλειας στο ψαροντούφεκο και στην ελεύθερη κατάδυση
Κατά την παραμονή μας στην θάλασσα αντιμετωπίζουμε την πιθανότητα να βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποιες δυσάρεστες καταστάσεις. Η πιθανότητα αυτή αυξάνεται όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες όπως κρύο, έντονος κυματισμός, δυνατά ρεύματα και άλλες παρόμοιες συνθήκες. Επίσης περιστατικά και απρόβλεπτες καταστάσεις συμβαίνουν όταν είμαστε αντιμέτωποι με απερίσκεπτες ενέργειες από άλλα άτομα όπως επικίνδυνο οδήγημα ταχύπλοου σκάφους ή ακόμη και το ρίξιμο εκρηκτικών ή άλλων παράνομων ουσιών στην θάλασσα με σκοπό την παράνομη αλιεία. Ο βαθμός ενός σοβαρού περιστατικού εξαρτάται άμεσα από τον ελ. Δύτη εφόσον οδηγηθεί σε πανικό ή σε λάθος αντίδραση. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ο παράγοντας εμπειρία, ο παράγοντας εκπαίδευση-γνώσης, ο παράγοντας χαρακτήρας του ατόμου, και ο παράγοντας φυσιολογικής και ψυχικής κατάστασης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην καταλληλότερη αντιμετώπιση ενός δυσάρεστου περιστατικού. Τα μέτρα ασφάλειας στην ελεύθερη κατάδυση είναι μία σειρά από ενέργειες απαραίτητες για την πρόληψη σοβαρών περιστατικών η για την εύκολη και έγκαιρη αντιμετώπιση τους. Πρόληψη σημαίνει και προετοιμασία για δυσκολίες που κάποτε όσο και να προσέχουμε εκδηλώνονται. Τότε η γρήγορή και σωστή αντίδραση σε συνδυασμό με την ψυχραιμία δίνουν την λύση. Στις περιπτώσεις που ο ελ. Δύτης βρίσκεται σε άπνοια στον βυθό ο χρόνος είναι πολύτιμος για να σπαταληθεί σε αμηχανία μπροστά σε κάτι σοβαρό. Τέτοιες καταστάσεις είναι οι κράμπα, το μπλέξιμο στον βυθό, το πλυμμήρισμα της μάσκας, η απώλεια ενός πτερυγίου, ο πανικός στον βυθό.
Άλλα περιστατικά είναι η διέλευση ταχύπλοων , οι κακές καιρικές συνθήκες και τα επικίνδυνα υδρόβια. Άλλος κατάλογος απειλητικών καταστάσεων αφορούν την σωματική κατάσταση του δύτη όπως ανεπάρκεια οξυγόνου, υποθερμία, θερμοπληξία, εξάντληση, πιθανά βαροτραύματα σε αυτιά ή παραρινικούς από αδυναμία εξίσωσης ή κακούς χειρισμούς. Τραυματισμοί μπορεί να προκληθούν από αδυναμία ανταπόκρισης της ελαστικής επαναφοράς του θώρακα και της τραχείας από άλμα βάθους που επιχειρεί ο ελεύθερος Δύτης για πρώτη φορά. Για το τέλος σας αναφέρω ότι κίνδυνος διατρέχεται όταν ακολουθείτε ‘Ειδικά προγράμματα προπόνησης για άπνοια’ τα οποία τις πλείστες φορές πηγάζουν από ‘γνωστούς’ και ‘φίλους’ με πείρα στον υποβρύχιο χώρο που θέλουν να το παίξουν προπονητές ή ακόμη από το διαδύκτιο. Στον υποβρύχιο χώρο αγαπητοί φίλοι πρέπει να αντιληφθούμε ότι όταν θα επιλέξουμε ένα σχολείο ή ένα εκπαιδευτή πρέπει να είμαστε 100% σίγουροι ότι το άτομο αυτό ή η σχολή αυτή δουλεύει με κάποια αναγνωρισμένα κριτήρια και διαπιστεύσεις και δεν εμπιστευόμαστε την σωματική μας ακεραιότητα σε άτομα τα οποία θέλουν να ονομάζονται εκπαιδευτές χωρίς όμως να πληρούν τα κριτήρια και να έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα .
Θα δούμε μερικά από τα περιστατικά που μπορεί να αντιμετωπίσουμε:
Η κράμπα μπορεί να παρουσιαστεί στο ένα ή και στα δύο πόδια του ελ. Δύτη ακόμη και ταυτόχρονα σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις. Οι αιτίες που προκαλούν την κράμπα είναι αρκετές (αγυμνασία, αφυδάτωση, σκληρά πέδιλα, παράλειψη διατάσεων πριν την δραστηριότητα μας). Σε μία τέτοια περίπτωση πρέπει να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και βοηθάμε με χέρια την ανάδυση μας. Δεν διστάζουμε να αφήσουμε και την ζώνη μας στον βυθό εάν αυτό μας συμβεί σε ποιο μεγάλο βάθος όπου είμαστε σε αρνητική πλευστότητα. Στόχος μας είναι να επιστρέψουμε στην επιφάνεια για φρέσκο αέρα και το σημαντικότερο κρατώντας την ψυχραιμία μας. Αφότου κάνουμε τις αναπνοές μας τεντώνουμε το επηρεασμένο πόδι τραβώντας από την άκρια της λεπίδας προς τα πάνω κάνοντας διατάσεις στο πόδι μας. Το ζευγάρι μας βοηθάει να εκτελέσουμε την διάταση στο πόδι μας και μας δίνει κατόπιν λίγο νερό από την σημαδούρα που κουβαλάμε. Είμαστε σε επιφυλακή όταν νοιώσουμε μετά την παραμικρή ενασχόληση ή κράμπα να σταματήσουμε τις βουτιές και να βγούμε έξω να ξεκουραστούμε.
Μέτρα ασφάλειας
Κρατάω την φυσική μου κατάσταση σε όσο καλύτερα επίπεδα μπορώ και μου επιτρέπει και ο ελεύθερος μου χρόνος. (Γρήγορο περπάτημα, ποδηλασία, ελαφρύ τροχάδι, κολύμβηση). Η κατανάλωση υγρών –νερού πριν κατά την διάρκεια και μετά την δραστηριότητα μου μειώνει τις πιθανότητες να παρουσιαστή κράμπα.
Δεν χρησιμοποιούμε πολύ στενές στολές κατάδυσης ή από σκληρό υλικό όπως επίσης βατραχοπέδιλα με σκληρή λεπίδα τα οποία δυσκολεύουν την κίνηση μας στο νερό. Βάζω στο πρόγραμμα μου τις ενδεδειγμένες διατάσεις πριν από την βουτιά μου. Είναι το ίδιο όπως ένας αθλητής στίβου ο οποίος ξεκινάει την προσπάθεια του χωρίς ζέσταμα και διατάσεις. Οι κράμπες τότε είναι αναπόφευκτες.
Μπλέξιμο στον βυθό
Στις ποιο συχνές περιπτώσεις το μπλέξιμο μπορεί να επέλθει από το σχοινί του πλωτήρα μας, τα μήκη του ψαροντουφέκου μας όταν ψαρεύουμε ή από κάποιο δίκτυ ή παραγάδι εγκαταλελειμμένο. Σε αυτές τις περιπτώσεις μένουμε καταρχήν ψύχραιμοι για να μην σπαταλούμε άσκοπα το οξυγόνο μας. Κατόπιν με προσεκτικές κινήσεις ξεμπλέκουμε τα χέρια τα σχοινιά και τις μισίνες ή αν ακόμη χρειαστεί τα κόβουμε με το μαχαίρι μας.(Που βρίσκεται σε σημείο που μπορεί να ανασυρθεί ταχύτατα όπως στην μέσα πλευρά της γάμπας ή στην ζώνη)
Υπάρχει η περίπτωση μπλεξίματος του σχοινιού του πλωτήρα μας, το οποίο μπορεί να περάσει κάτω από γωνιές βράχων με αποτέλεσμα να μας εμποδίζει στην ανάδυση μας. Η σωστή αντίδραση είναι να αποσυνδέσουμε τον κρίκο ταχείας αποσύνδεσης από την ζώνη μας για να αναδυθούμε. Εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει εφικτό λόγο κάποιον συνθηκών τότε δεν διστάζουμε να λύσουμε την ζώνη μας και να την αφήσουμε μακριά από το σώμα μας να πέσει στο βυθό.
Σε μπλέξιμο με δίκτυα μένουμε ακίνητοι για να εντοπίσουμε γύρω μας το σημείο του σώματος που έχει μπλεχτεί. Δεν κάνουμε βίαιες η απότομες κινήσεις απεγκλωβισμού αφού μπορεί να χειροτερέψουμε την κατάσταση.. Συνήθης σημεία μπλεξίματος είναι η θήκη του μαχαιριού, τα βάρη της ζώνης, τα πόδια και ο αναπνευστήρας μας. Σε γενικές γραμμές όταν μπλεχτούμε σε δίκτυα ελέγχουμε προσεκτικά από πάνω προς τα κάτω δοκιμάζοντας αργή ανάδυση κόβοντας με το μαχαίρι ότι έχει μπλεχτεί πάνω μας μέχρι να απελευθερωθούμε.
Απώλεια πτερυγίου
Αυτό το περιστατικό μπορεί να συμβεί κατά την διάρκεια της κατάδυση ή της ανάδυση μας . Ακόμη μπορεί το πτερύγιο να σπάσει λόγο παλαιού κτυπήματος ή κατασκευαστικού λάθους. Πιο σπάνια είναι και η περίπτωση το πέδιλο να εγκλωβιστεί στα βράχια του βυθού. Αυτό προκαλεί κάποια μικρή ή μεγάλη καθυστέρηση ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περίπτωση στην ανάδυση μας. Σε αυτή την περίπτωση βγάζουμε το πέδιλο για να απεγκλωβιστούμε το κρατάμε μπροστά στο στήθος μας με υδροδυναμική φορά και πραγματοποιούμε ανάδυση βάζοντας το γυμνό πόδι πίσω από το άλλο και κάνουμε δελφινισμό με ένα πτερύγιο. Πραγματοποιούμε τις αναπνοές μας μόλις φτάσουμε στην επιφάνεια και με την βοήθεια των χεριών και του ενός πέδιλου σταθεροποιούμαστε στην επιφάνεια.
Μέτρα πρόληψης
Δέστρες πτερυγίων για αυτούς που τα πέδιλα τους είναι πιο φαρδιά
Αποφεύγουμε να σπρώχνουμε με τα πόδια στον βυθό για να ξεκινήσουμε την ανάδυση μας
Αποφεύγουμε την διείσδυση μας σε σχισμές ή κοιλότητες που είναι στενές ή πολύπλοκες για να μειώσουμε τις πιθανότητες φρακαρίσματος της λεπίδας του πέδιλου μας. Κάνουμε καλή έρευνα αγοράς όσο αφορά το τι αγοράζουμε
Πάντοτε ελέγχουμε τον εξοπλισμό μας πριν από κάθε μας επίσκεψη στην θάλασσα.
Πλημμύρισμα Μάσκας
Όταν μιλάμε για πλημμύρισμα μάσκας εννοούμε την είσοδο ή εισροή νερού κατά την διάρκεια της βουτιάς μας από λανθασμένες ενέργειες του δύτη, ή από την επαφή του εξοπλισμού του με μέρος του υποβρύχιου περιβάλλοντος.
Στο σενάριο αυτό το νερό θα μας προκαλέσει ένα κάψιμο στην μύτη και στα μάτια μας όπως επίσης και απώλεια της όρασης μας.
Ενέργειες
Κρατάμε την ψυχραιμία μας και διακόπτουμε αμέσως την βουτιά μας και εκτελούμε ανάδυση φυσιολογικά χωρίς βιασύνη.
Το νερό δεν αδειάζετε ποτέ κατά την διάρκεια της ανάδυσης μας εκπνέοντας από την μύτη γιατί έτσι χάνουμε πολύτιμο οξυγόνο και φέρνουμε τον οργανισμό μας κοντά σε περιστατικό υποξίας.
Αφήνουμε το νερό μέσα στην μάσκα μας, λίγο ή πολύ, και αμέσως μετά τις αναπνοές μας στην επιφάνεια αφαιρούμε το νερό από μέσα.
Δεν χρησιμοποιούμε ποτέ φθαρμένο εξοπλισμό και ελέγχουμε τον εξοπλισμό μας καλά πριν την χρήση του.
Κάνουμε ασκήσεις πλημμυρίσματος σε ξέβαθα νερά (1-1.5 μ) και κινούμαστε στο νερό για λίγα μόνο δευτερόλεπτα με πλημμυρισμένη μάσκα για προσαρμογή και αποφυγή πανικού τέτοιων καταστάσεων.
Πανίκος Παναγιώτης, εκπαιδευτής Eλ. Κατάδυσης
Apnea Academy – CMAS
